Według raportu „Global E-waste Monitor 2024” w roku 2022 wytworzono na całym świecie 62 miliardy kilogramów elektrośmieci. To jakby ustawić wzdłuż równika Ziemi 1,55 miliona ciężarówek wypełnionych elektroodpadami. Niestety prognozy nie są optymistyczne. Przewidują one, że do 2030 r. ilość e-odpadów wzrośnie aż do 82 miliardów kg.
Aby pomóc w rozwiązaniu tego globalnego problemu, co roku, 13 października, obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Bez Elektrośmieci. Jest to wydarzenie mające na celu podniesienie świadomości konsumentów w zakresie prawidłowego postępowania z elektroodpadami.
Tegoroczna 8. już edycja wydarzenia odbędzie się pod hasłem „Przekaż elektrośmieci do recyklingu. POMÓŻ ODZYSKAĆ SUROWCE” i zostanie poświęcona tematyce surowców krytycznych.
W 2022 r. w UE, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Norwegii i Islandii wytworzono około 10,7 mln ton elektroodpadów, co stanowi w przybliżeniu 20 kg na mieszkańca. Surowce krytyczne to ok. 1 mln ton tej masy, obejmujące 29 z 34 pierwiastków wskazanych przez UE w CRMA. To źródło metali potrzebnych w przemyśle elektronicznym, motoryzacyjnym i energetyce, ograniczające zależność od importu pierwotnych surowców.
54% powstałych elektroodpadów zostało zebranych i przetworzonych zgodnie z wymogami. Z tej części odzyskano ok. 0,4 mln ton cennych materiałów, m.in. miedź (Cu), aluminium (Al), wolfram (W) i pallad (Pd). To realny potencjał zastępowania surowców pierwotnych w nowych produktach i ograniczania ich importu. Międzynarodowy Dzień Bez Elektrośmieci przypomina, że nieużywane urządzenia AGD, RTV, IT to nie odpad, lecz surowiec, który nie może być marnotrawiony. Oddane do punktów zbierania wracają do obiegu jako surowce dla przemysłu.
Świadomość, gdzie i jak oddać zużyty sprzęt, przesądza o skali odzysku. Dlatego potrzebne jest połączenie edukacji i praktyki: dostępna mapa punktów zbierania, zrozumiały opis zasad postępowania z elektroodpadami oraz nawyk przeglądania rzeczy w domach i piwnicach.
Surowce krytyczne występują w powszechnie używanych urządzeniach. Pallad – w połączeniach i stykach elementów elektronicznych. Neodym i dysproz – w magnesach głośników, dysków, silników robotów i pojazdów. Tantal – w kondensatorach smartfonów i laptopów. Gal i azotek galu – w szybkich ładowarkach i zasilaczach. Ind – w ekranach dotykowych. Lit, kobalt i nikiel – w akumulatorach. Srebro i krzem – w panelach fotowoltaicznych. Te surowce decydują o wydajności i jakości urządzeń. Dlatego powinny być w jak największym stopniu odzyskiwane dla gospodarki.
Wydarzenie to ma na celu zainspirowanie ludzi do uporządkowania domów z nieużywanych lub zepsutych urządzeń. Warto przejrzeć szuflady, piwnice czy garaże — od telefonów i ładowarek po duże AGD. Zróbmy prostą rzecz: oddajmy zalegające urządzenia do najbliższego punktu zbierania elektrośmieci. Każdy taki krok to więcej odzyskanych surowców i mniej marnotrawstwa.
W Polsce oficjalnym organizatorem wydarzenia jest ElektroEko Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A., która wraz z WEEE Forum oraz UNEP/GRID Warszawa zrealizowała program działań edukacyjnych skierowanych do konsumentów, mediów, instytucji oraz przedsiębiorców.
